Çanakkale İlinde Tarım Sektörünün Genel Yapısı ve Tarımsal Destekleme Uygulamaları: Çeltik ve Kanola Üretimi Örneği
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15050442Anahtar Kelimeler:
Tarım, Tarımsal Yapı, Tarımsal Destekleme, ÇanakkaleÖzet
Tarım sektörü sahip olduğu birçok özellikleri nedeniyle dünya genelinde desteklenen sektörlerin başında yer almaktadır. Çanakkale ili tarımsal üretim değeri ve sahip olduğu ürün çeşitliliği nedeniyle ülkenin önde gelen iller arasında yer almaktadır. Bu çalışmada Çanakkale ilinin tarımsal yapısı ortaya konulmuş ve uygulanan tarım destekleri ayrıntılı olarak incelenmiştir. Bu bağlamda yürütülen çalışmanın konusunu ülke genelinde üretim miktarı bakımından 4. sırada yer alan çeltik ve 6. sırada yer alan kanola bitkisi oluşturmuştur. Yürütülen araştırmada reel bazda fark desteği birim fiyatının önemli derecede azaldığı tespit edilmiştir. Çalışma yine reel bazda mazot ve gübre desteği ile sertifikalı tohum kullanım desteği birim fiyatının artış gösterdiğini ortaya koymuştur. Yapılan çalışmada fark desteği birim fiyatını çeltik üreticilerinin %75’i, kanola üreticilerinin ise %66’sının yetersiz buldukları tespit edilmiştir. Mazot ve gübre desteği birim fiyatını ise çeltik üreticilerinin %82’si, kanola üreticilerinin de %78’i yetersiz bulduklarını ifade etmişlerdir. Çeltik üretiminde uygulanan sertifikalı tohum kullanım desteği birim fiyatını ise üreticilerin %85’i yine yetersiz düzeyde bulduklarını beyan etmişlerdir. Yürütülen araştırmada fark desteği ürün değerinin çeltikte %3,42’sini, kanola ise %24,51’ini göstermiştir. Birim alanda gübre desteği gübre maliyetinin çeltik ürününde %2,91’ini, kanolada %3,88’ini karşılayabilmektedir. Hesaplanan oranlar mazot için çeltik ürününde %25,49, kanolada %15,34 seviyesindedir. Bununla birlikte sertifikalı tohum desteğinin tohum maliyetini karşılama oranı çeltikte %7,47 iken bu oran kanolada %19,22 seviyesinde olduğu tespit edilmiştir. Yapılan çalışma çeltik ve kanola üretiminde verilen fark desteğinin ürünün gelirindeki payının dikkate alınarak belirlenmesi gerektiğini göstermiştir. Bununla birlikte yürütülen araştırma çeltik ve kanola üretiminde mazot ve gübre desteği ile sertifikalı tohum kullanım desteği birim fiyatının da girdi masrafını karşılama oranının göz önünde bulundurularak belirlenmesi gerektiğini ortaya koymuştur. Yapılan çalışma üreticiler açısından çeltik ve kanola üretiminde uygulanan destek birim fiyatlarının yetersiz olduğunu ve mutlaka enflasyon düzeyinin dikkate alınarak reel bazda belirlenmesi gerektiği ortaya koymuştur.
Referanslar
Abdullahi, A.A., Arısoy, H., 2022. Evaluation of Turkey's agricultural support policies in terms of world trends. Selcuk Journal of Agriculture and Food Sciences, 36(Special Issue), 72-78.
Ağırbaş, N.C., Sapmaz, K., Koç, A., 2017. Eskişehir ilinde yem bitkileri ekiliş alanı ve üretim miktarı üzerine tarımsal desteklemelerin etkisi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 48(1): 65-72.
Allanson, P., 2006. The redistributive effects of agricultural policy on Scottish farm incomes. Journal of Agricultural Economics, 57(1): 117-128.
Arslan, F., 2017. Türkiye’de uygulanan tarımsal destekleme politikalarının tarımsal üretim üzerine etkisinin güncellenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
Bayramoğlu, Z., Ağızan K., Ağızan, S., 2021. Kamu desteklerinin tarımsal ürün piyasalarına bozucu etkisi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 11(4): 3184-3194.
Demirdöğen, A., Olhan, E., Chavas, J-P., 2016. Food vs. fiber: An analysis of agricultural support policy in Turkey. Food Policy, 61: 1-8.
Direk, M., Kan, A., Kan, M., 2019. Agricultural supports on sustainability of agriculture in Turkey. 6th International Conference on Sustainable Agriculture and Environment, Konya, s. 278-285.
Erdal, G., Erdal, H., Gürkan, M., 2013. Türkiye’de uygulanan tarımsal desteklerin üretici açısından değerlendirilmesi (Kahramanmaraş ili örneği). International Journal of Social and Economic Sciences, 3(2): 92-98.
Gül Yavuz, G., Miran, B., Gürer, B.B., Yüksel, N.Y., Demir, A., 2016. Buğday, dane mısır ve çeltik üretiminde fark ödemesi desteklerinin etkisi. Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü, Ankara.
Hennessy, D.A., 1998. The production effects of agricultural income support policies under uncertainty. American Journal of Agricultural Economics, 80(1): 46-57.
Hiç, F.Ö., 2020. COVID-19 pandemisi öncesi ve sonrasında tarımsal üretim ve politikalar, İstanbul Üniversitesi, Teknoloji Transfer Uygulama ve Araştırma Merkezi, C3ç-KAP 2020-31. İstanbul.
Karagölge, C., Peker, K., 2001. Tarım ekonomisi araştırmalarında tabakalı örnekleme yönteminin kullanılması. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 33(3): 313-316.
Karakaya, M.C., 2023. OECD Ülkelerinde tarımsal destekleme politikalarının tarımsal verimlilik üzerindeki etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
OECD, 2023. Agricultural Policy Monitoring and Evaluation 2023: Adapting Agriculture to Climate Change. OECD Publishing, Paris, France.
Oğul, B., 2022. Tarımsal destekler ve tarımsal üretim ilişkisi: türkiye ekonomisi üzerine ampirik bulgular. Tarım Ekonomisi Araştırmaları Dergisi, 8(1): 44-56.
Resmi Gazete, 2006. Tarım kanunu. Kabul Tarihi: 18.04.206, Kanun No: 5488, Resmî Gazete Yayım Tarihi: 25.04.2006, Sayı: 26149.
Resmi Gazete, 2024. 2025-2027 yıllarında yapılacak bitkisel üretime yönelik desteklemeler ile diğer bazı tarımsal desteklemelere ilişkin karar. (https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2024/08/20240829.pdf), (Erişim Tarihi: 05.01.2025).
Sağdıç, E.N., Çakmak, E., 2021. Tarımsal destek ödemeleri ile tarımsal üretim düzeyi arasındaki nedensellik ilişkisi: Türkiye örneği. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 10(2): 1858-1880.
Semerci, A., 2013. The effects of agricultural subsidies on sunflower cultivation and farmers’ income: Evidence from Türkiye. Pakistan Journal of Agricultural Sciences, 50(1): 139-145.
Semerci, A., Çelik, A., 2018. Gross profit analysis in cotton production and effects of agricultural subsidies on product cost: A case study of Hatay Region-Turkey. Custos e @gronegócio on Line, 14(1): 2-21.
Semerci, A., Yurt, İ., 2023. Cost and gross profit analysis in oily Sunflower (Helianthus annuus L.) Production: The case of Canakkale province, Turkey. Custos e @gronegócio on Line, 19(3): 2-39.
Songur, M., 2015. Farklı ülkelerdeki tarımsal destekleme politikalarının tarımsal üretim üzerine etkisinin karşılaştırmalı analizi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(4): 55-74.
TCCSBB, 2024. TC Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, 2024. (https://www.sbb.gov.tr/tarim-ve-gida-gostergeleri/#prettyPhoto[rel-16770-263876684]/0), (Erişim Tarihi: 05.01.2025).
TOB, 2019. 2018 yılında yapılacak tarımsal desteklemelere ilişkin karar. Cumhurbaşkanlığı Karar No: 2018/11460. (https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/02/20180226-15.pdf), (Erişim Tarihi: 05.01.2025).
TOB, 2024a. Tarım ve orman bakanlığı. Çanakkale il tarım ve orman müdürlüğü brifing raporu. (https://canakkale.tarimorman.gov.tr/Menu/17/Brifing,), (Erişim Tarihi: 05.01.2025).
TOB, 2024b. Tarım ve orman bakanlığı destekleme bülteni 2023. (https://www.tarimorman.gov.tr/TRGM/TARYAT/Belgeler/yay%C4%B1nlar/TARIM%20VE%20ORMAN%20BAKANLI%C4%9EI%20DESTEKLEME%20B%C3%9CLTEN%C4%B0%202023.pdf), (Erişim Tarihi: 05.01.2025).
TÜİK, 2024. Üretim yöntemi ile cari fiyatlarla yıllık GSYH. (https://data.tuik.gov.tr), (Erişim Tarihi: 05.01.2025).
Yamane, T., 196. Elementary Sampling Theory, Taro Yamane. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice-. Hall, Inc., pp.405.
Yıldız, F., 2017. Türkiye'de merkezi yönetim bütçesinden yapılan tarımsal destekleme ödemelerinin tarımsal üretim üzerindeki etkisi: 2006-2016 dönemi. Sayıştay Dergisi, (104): 45-63.
Yılmaz, H.İ., Çobanoğlu, F., 2017. Türkiye'de tarım sektörünü desteklemeye yönelik sağlanan çeşitli araçların tarımsal üretim değeri üzerine etkilerinin analizi. Turkish Journal of Agricultural Economics, 23(2): 145-155.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 EJONS Uluslararası Matematik, Mühendislik ve Doğa Bilimleri Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
