ÇANAKKALE İLİ TARIM İŞLETMELERİNDE ÇELTİK ÜRETİMİNİN YERİ VE ÖNEMİ

Özet

2018-19 döneminde dünya genelinde 163 milyon ha alanda 745 milyon ton çeltik üretimi gerçekleştirilmiş olup, üretimde lider ülkeler Çin, Hindistan ve Endonezya’dır. Türkiye’nin dünya çeltik üretim alanlarında %0,07, üretim miktarında ise %0,13, pirinç üretim miktarında ise %0,11’lik paya sahiptir. Türkiye’de pirinç arzının talebi karşılayamaması nedeniyle 2019 yılında yaklaşık 130 milyon ABD$ çeltik ve pirinç ithalatı gerçekleştirilmiştir. 2020 Yılı verilerine göre Çanakkale ili ülke çeltik üretim alanlarının %8,95’ini, üretim miktarının ise %9,59’unu karşılamaktadır. İl, Türkiye çeltik üretiminde 4.sırada bulunmakla birlikte, ürün 2020 yılında Çanakkale ili bitkisel üretim değerine 500 milyon TL’lik katkısı ile 5. sırada yer almıştır. Bu çalışmada araştırma alanı olarak belirlenen Çanakkale ilinde Tabakalı Örnekleme Yöntemi ile belirlenen 74 tarım işletmesinden 2018 üretim döneminde elde edilen veriler yardımıyla çeltik üretimi genel hatlarıyla incelenmeye çalışılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre çeltik ürünü işletmelerin bitkisel üretim deseninde %43,99’luk pay ile ilk sırada yer almakla birlikte bu ürünü buğday ve yağlık ayçiçeği izlemektedir. İşletmelerde ortalama çeltik verim 785,18 kg/da, üretim değeri ise 2.294,68 TL/da olarak hesaplanmıştır. Yapılan araştırmada çeltik üretiminde mazot-gübre ve sertifikalı tohumluk kullanımı yanında fark desteği uygulamasının çeltiğin üretim değerini %5,69 oranında artırdığını göstermiştir. Anket uygulanan işletmelerde yabancı sermaye kullanım oranı ise %51,35 olarak belirlenmiştir. Çanakkale ilinde çeltik üretim alanlarının ve birim alandan elde edilen verimin artırılabilmesi için; ilde yapılacak olan eğitim faaliyetleri ile işletme sahiplerinin çeltik ürününe yönelik desteklerden tam olarak yararlanması sağlanmalı, farklı çeltik üretim yöntemleri yapılacak demonstrasyon çalışmaları ile üreticilere yakından tanıtılmalı, birim alanda kullanılan tohum, gübre, ilaç, mazot, işgücü vb. girdilerin çevreyle etkileşimi üzerinde durulmalı ve araştırma kurumlarınca önerilen düzeylerde faktör kullanımı teşvik edilmeli, üretimde mutlaka sertifikalı tohumluk kullanımı farklı yöntemler kullanılarak özendirilmelidir. Bununla birlikte, 2018-2020 yılları arasında 0,10 krş/kg olarak uygulanan fark desteği birim fiyatının ise daha gerçekçi yöntemlerle belirlenmesi çeltikte üretim şartlarının iyileştirilmesinde oldukça önemli bir rol oynayacaktır.