Hematopoetik Kök Hücre Nakli Yapılan Hastaların Yaşam Kalitesini Değerlendirilmesi: Ankara Şehir Hastanesi Örneği
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15066758Anahtar Kelimeler:
Hematopoetik Kök Hücre Nakli, Hasta, Yaşam Kalitesi, Kanser, HemşireÖzet
Bu çalışma, hematopoetik kök hücre nakli olan hastaların yaşam kalitesinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırma Ankara’da bir hastanenin kemik iliği transplantasyon ünitesinde Ağustos-Kasım 2021 tarihleri arasında 18 hasta ile gerçekleştirilmiştir. Verilerin toplanmasında hastaların sosyo-demografik özellikleri ile Yaşam Kalitesi Değerlendirme Ölçeği’ni içeren anket formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 24.0 paket programında; tanımlayıcı istatistikler, Croncbach’s alfa katsayısı, bağımsız örneklemler T testi, bağımlı örneklemler T testi, Mann Whitney-U testi ve Kruskall-Wallis testi kullanılmıştır. Araştırmaya katılan bireylerin yaş ortalaması 39.66 oplup, %66.7’si erkek, %83.3’ü evli, %55.6’sının geliri giderine eşit, %77.8’sı çekirdek aileye sahip, %50’si ilde ikamet ettikleri ve %55.6’sı normal kiloda olduğu %61.1’i hematopoetik kök hücre tedavisinin etkili olduğu, %55.6’sı kendi hücresinden nakil oldukları belirlenmiştir. Kendi hücresinden nakil olan hastalar ile Yaşam Kalitesi Değerlendirme Ölçeği puan ortalamaları arasında fark saptanmıştır (p<0.05). Hastaların yaşam kalitelerinin iyi düzeyde olduğu söylenebilir.
Referanslar
Akgül, N., 2013. Periferik kan kök hücre nakli yapılmış kanser hastalarının primer bakım vericilerinin bakım verme yükü ve etkileyen faktörler. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Aksu, S., Göker, H., Haznedaroğlu, İ.C., Büyükaşık, Y., Sayınalp, N., Koca, E., Özcebe, O.İ., 2005. Erişkinlerde hematopoietik kök hücre transplantasyonu: hacettepe hematoloji deneyimi: 2001-2004. Uluslararası Hematoloji-Onkoloji Dergisi, 185(4): 175-183.
Akyüz, H., Yaşartürk, F., Aydın, İ., Zorba, E., Türkmen, M., 2017. Üniversite öğrencilerinin yaşam kalitesi ve mutluluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 3(Special Issue 2): 253-262.
Akyol, A., 1993. Yaşam kalitesinin hemşirelik yönünden önemi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 9(3): 71-75.
Arat, M., 2016. Hematopoetik kök hücrelerin klinik kullanımı. FNG ve Bilim Tıp Transplantasyon Dergisi, 1(1): 10-18.
Arat, M., Özçelik, N., Şahin, D.G., Özçelik, E.T., 2020. Ulusal gönüllü kök hücre verici bankası (TÜRKÖK) kurulması akraba dışı hematopoietik kök hücre nakli etkinliğimizi nasıl etkiledi? geriye dönük tek merkez değerlendirmesi. Türkiye'de Lösemi Lenfoma Miyelom Araştırmaları, 4(2): 28-31.
Atlı, A., Düger, T., 2020. Tedavi Gören erişkin kanser hastalarında yaşam kalitesi ve kas kuvvetinin değerlendirilmesi. Türk Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, 31(3): 288-297.
Aydın, E., 2018. Kemoterapi tedavisi gören hastalarda yaşam kalitesi ve cinsel yaşam arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
Babaoğlu, E., 2003. Terminal dönem kanser hastasina bakim veren eşlerin duygusal ve sosyal sorunlari arasindaki ilişki. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 5(2): 24-33.
Bilgir, O., Karakuş, A., Ayyıldız, O., 2021. Otolog periferal kök hücre naklinde engrafmanı etkileyen faktörler. İzmir Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi, 25(1): 37-41.
Boylu, A.A., Terzioğlu, R.G., 2008. Ailelerin yaşam kalitelerini etkileyen bazi subjektif göstergelerin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(2): 1-27.
Chow, K., Coyle, N., 2011. Providing palliative care to family caregivers throughout the bone marrow transplantation trajectory: Research and practice: Partners in care. Journal of Hospice ve Palliative Nursing, 13(1): 7-13.
Çalışkan, B.B., 2018. Hematoloji hastalarının depresyon, umutsuzluk ve yaşam kalitelerinin değerlendirilmesi. Journal of Medical Sciences, 25-40.
Çalışkan, T., Duran, S., Karadaş, A., Tekir, Ö., 2016. Kanser hastalarının yaşam kalitesi ve sosyal destek düzeylerinin değerlendirilmesi. Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 17(1): 27-36.
Çivi, S., Kutlu, R., Çelik, H.H., 2011. Kanserli hasta yakınlarında depresyon ve yaşam kalitesini etkileyen faktörler. Gulhane Medical Journal, 53(4).
El-Jawahri, A.R., Traeger, L., Greer, J.A., VanDusen, H., Fishman, S.R., LeBlanc, T.W., Rhodes, A., 2017. Effect of inpatient palliative care during hematopoietic stem-cell transplant on psychological distress 6 months after transplant: results of a randomized clinical trial. Journal of Clinical Oncology, 35(32): 3714.
El‐Jawahri, A.R., Vandusen, H.B., Traeger, L.N., Fishbein, J.N., Keenan, T., Gallagher, E.R., Temel, J.S., 2016. Quality of life and mood predict posttraumatic stress disorder after hematopoietic stem cell transplantation. Cancer, 122(5): 806-812.
Erdal, S., Dikbıyık, G., Yazgaç, R., Beköz, H.S., Gülbeyaz, C., 2020. Hematopoietik kök hücre nakli hastalarında etkileşimsel eğitim yaklaşımının anksiyete düzeyine etkisi. Hemşirelik Bilimi Dergisi, 3(3): 22-27.
Gelin, D., Ulus, B., 2015. Hastanede kemoterapi alan hastaların yaşam kalitesi ve bunu etkileyen faktörler. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, (1): 31-35.
Gratwohl, A., Baldomero, H., Aljurf, M., Pasquini, M.C., Bouzas, L.F., Yoshimi, A., Kodera, Y., 2010. Hematopoietic stem cell transplantation: a global perspective. JAMA, 303(16): 1617-1624.
Gratwohl, A., Sureda, A., Baldomero, H., Gratwohl, M., Dreger, P., Kröger, N., Rambaldi, A., 2015. Economics and outcome after hematopoietic stem cell transplantation: a retrospective cohort study. EBioMedicine, 2(12): 2101-2109.
Gross, T.G., Hale, G.A., He, W., Camitta, B.M., Sanders, J.E., Cairo, M.S., Eapen, M., 2010. Hematopoietic stem cell transplantation for refractory or recurrent non-Hodgkin lymphoma in children and adolescents. Biology of Blood and Marrow Transplantation, 16(2): 223-230.
Gültekin, Z., Pınar, G., Pınar, T., Kızıltan, G., Doğan, N., Algıer, L., Bulut, I., 2008. Akciğer kanserli hastaların yaşam kaliteleri ve sağlık bakım hizmet beklentileri. International Journal of Hematology ve Oncology/UHOD: Uluslararasi Hematoloji Onkoloji Dergisi, 18(2).
Güngörmüş, Z., Erdem, Ö.B., 2014. Kanser hastalarında yaşam kalitesi ve oral mukozit. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, (1): 24-30.
Kızılcı, S., 1997. Kemoterapi alan kanserli hastalar ve yakınlarının yaşam kalitesi ve yaşam kalitesini etkileyen faktörler. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Kisch, A., Lenhoff, S., Zdravkovic, S., Bolmsjö, I., 2012. Factors associated with changes in quality of life in patients undergoing allogeneic haematopoietic stem cell transplantation. European Journal of Cancer Care, 21(6): 735-746.
Kurbun, H., 2017. Hemodiyaliz hastalarında öz-bakım gücü ve yaşam kalitesinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Kırklareli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kırklareli.
Küpeli, S., 2014. Solid tümörlerde hematopoetik kök hücre nakli. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 23(1): 90-96.
Marques, A.D.C.B., Szczepanik, A.P., Machado, C.A.M., Santos, P.N.D., Guimarães, P.R.B., Kalinke, L.P., 2018. Hematopoietic stem cell transplantation and quality of life during the first year of treatment. Revista latino-Americana de Enfermagem, 26: 1-10.
Menekli, T., Doğan, F., Elkıran, E.T., 2020. Kanserli hastalarda hastalık algısı ve yaşam kalitesi. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 17(3): 467-474.
Merdin, A., Avcı, F., 2013. Toplumsal kanser ve hematoloji bilinci. Türk Onkoloji Dergisi, 28(4): 150-3.
Nakagaki, M., Gavin, N.C., Hayes, T., Fichera, R., Stewart, C., Naumann, L., Kennedy, G.A., 2022. Implementation and evaluation of a nurse-allied health clinic for patients after haematopoietic stem cell transplantation. Supportive Care in Cancer, 30(1): 647-657.
Öz, Z.S., 2006. Kemoterapi alan hematolojik malignansili hastalarda yaşam kalitesi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Pekçetin, S., Bumin, G., Güngör. T., Tunç, S., 2013. Kemoterapi alan jinekolojik kanserli hastalarda algılanan aktivite performansının toplumsal katılım ve yaşam kalitesi üzerine olan etkisi. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, 1(2): 31–40.
Rodrigues, H.F., Garbin, L.M., Castanhol, L.E.C., Simões, B.P., Curcioli, A.C.J.V., Silveira, R.C.C.P., 2015. Cateter de Hickman no transplante de células-tronco hematopoéticas: implante cirúrgico, retirada e assistência de enfermagem. Revista Enfermagem UERJ, 23(3): 304-9.
Schirrmacher, V., 2019. From chemotherapy to biological therapy: A review of novel concepts to reduce the side effects of systemic cancer treatment. International Journal of Oncology, 54(2): 407-419.
Seyfried, T.N., Shelton, L.M., 2010. Cancer as a metabolic disease. Nutrition ve Metabolism, 7(1): 7.
Song, C.E., So, H.S., 2015. Factors influencing changes in quality of life in patients undergoing hematopoietic stem cell transplantation: a longitudinal and multilevel analysis. Journal of Korean Academy of Nursing, 45(5): 694-703.
Tabachnick, B.G., Fidell, L.S., 2013. Using Multivariate Statistics (6th ed.). MA: Pearson, Boston.
Tan, M., Karabulutlu, E., 2005. Social support and hopelessness in Turkish patients with cancer. Cancer Nursing, 28(3): 236.
Temiz, G., 2016. Kemoterapi uygulanan kanserli hastalarda yaşam kalitesinin ve sağlık bakım gereksinimlerinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
TOVN (Türkiye Organ Nakli Vakfı), 2020. Kemik iliği/ kök hücre nakli. (https://www.tonv.org.tr/kemik-iligi-kok-hucre-nakli/), (Erişim Tarihi: 07.01.2025).
WHO, 2012. World Health Organization. (https://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0003/152184/RD_Dastein_speech_wellbeing_07Oct.pdf), (Erişim Tarihi: 07.01.2025).
Yıldırım, D., Baykal, D., Can, G., 2018. Kök hücre transplantasyonu uygulanan hastalarda oral mukozite yönelik çalışmaların gözden geçirilmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 15(1): 51-56.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 EJONS Uluslararası Matematik, Mühendislik ve Doğa Bilimleri Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
