ÇOCUK İSTİSMARINDA AİLE DİNAMİKLERİNE YÖNELİK RİSK FAKTÖRLERİ VE KORUYUCU- ÖNLEYİCİ MÜDAHALELER

Özet

ÖZET Çalışmanın temel amacı, küresel bir sorun olan çocuk istismarında aile dinamiklerine yönelik risk faktörlerini ve koruyucu önleyici yaklaşımları tartışmaktır. En basit tanımıyla, çocuğun fiziksel, ruhsal ve cinsel açılardan kötü davranışlara maruz kalması olarak tanımlanan çocuk istismarı, son yıllarda ülkemizde ve dünyada artış eğilimi göstermektedir. Çocuğun her yönüyle gelişimini olumsuz etkileyen çocuk istismarı aynı zamanda sağlıklı toplumlar yetiştirmenin önünde önemli engel teşkil etmektedir. Çocuğun bakımından sorumlu ebeveynlerinin, tutum ve davranışı, kişilik özellikleri, sağlık durumları, çocuk yetiştirme konusundaki bilgi ve beceri düzeyleri, sosyo ekonomik durumları, eğitim düzeyleri gibi birçok faktör, çocuğun istismara maruz kalmasında, aile dinamikleri açısından önemli bileşenlerdir. Birinci basamak sağlık hizmetleri, okullar ve çocuk izlem merkezleri aileye yönelik risk faktörlerinin belirlenmesi, bütüncül olarak değerlendirilmesi ve takip edilmesi, çocuk istismarını koruyucu ve önleyici çalışmalar kapsamında oldukça önemlidir. Çalışma kapsamında ulusal ve uluslararası boyutta çocuk istismarı ile ilgili çalışmalar mercek altına alınmış, istismar mağduru çocukların aile dinamikleri, koruyucu ve önleyici müdahaleler değerlendirilmiştir. Bu kapsamda aile dinamiklerine yönelik risk faktörlerinin, birinci basamak sağlık hizmetlerinde, okullarda (rehber öğretmen ebeveyn değerlendirmesi) ve Çocuk İzlem Merkezleri’nde değerlendirilmesi, riskleri belirlemede en önemli basamaklardır. Riskli grupların kategorize edilip risk önceliğine göre gerekli müdahalelerin ve yönlendirmelerin yapılması, ebeveynlerin farkındalıklarının artırılarak güçlendirilmesi, kurumlararası işbirliği yapılarak koruyucu ve önleyici müdahalelerin kapsamlı ve belirli bir program dahilinde, multidisipliner bir ekip anlayışı ile uygulanması, yapılan girişim ve müdahalelerin etkinliğinin akademik çalışmalarla değerlendirilmesi, çocuk istismarında aileye yönelik risk faktörlerini belirlemede ve riskler ile mücadelede yol gösterici olacağı düşünülmektedir.