Tuz Stresindeki domates tohumlarının çimlenme testi ve taramalı elektronik mikroskop analizi
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15054136Anahtar Kelimeler:
çimlenme, tuz dozları, taramalı elektronik mikroskop, stres, domates genotipleri, toleransÖzet
Tuz, bitkisel üretimde tohum çimlenme ve bitki gelişimini olumsuz etkilemektedir. Tuzlu topraklara tolerant genotiplerin bulunması verim ve kaliteyi olumlu etkilemektedir. Türkiye’nin Van iline bağlı Erciş ilçesinin domates genotipi yönünden zengin olması nedeniyle, Erciş ilçesinde dört adet domates genotipi ile H2274 domates çeşidinin tohumlarının tuzun 0, 50, 100 ve 150 ppm dozlarına verdikleri tepkiler incelenmiştir.
Domates genotip tohumları petrilere, her petriye 20 adet olacak şekilde filtre kağıdı arasına ekilmiştir. Hazırlanan ve tohum ekilmiş olan her petriye 0, 50, 100 ve 150 ppm tuz dozları hazırlanıp, uygulanmıştır. Çalışma 3 tekrarlı ve her tekrarda 4 adet petri kabı olacak şekilde tesadüf parselleri faktöriyel deneme desenine göre dizayn edilmiştir. Domates tohumlarının ekildiği petrilerde, günlük çimlenme verileri alınmıştır. Domates tohumların çimlenmeleri 13 gün sonunda tamamlandığı için çalışma sonlandırılarak analizler yapılmıştır.
Çalışma sonucunda Erciş domatesi genotiplerinin tohumları, 0, 50, 100 ve 150 ppm tuz dozlarına verdiği tepkiler değerlendirilmiştir. Tuz dozlarına tolerans gösteren domates genotiplerinde çimlenme oranı yüksek, daha kısa sürede çimlenme gün sayısı görülmekle birlikte, taramalı elektronik mikroskop sonuçlarında C, O, Ca, Si, Na, P, S, Cl K ve Mg elementleri de saptanmıştır. Tuz dozlarına hassas olan genotiplerde ise C, O, Ca, Si, Na, P, S, Cl elementleri saptanmış, K ve Mg elementleri görülmemiştir. Ayrıca hassas olan genotiplerde, çimlenme gün sayısı artmakta ve çimlenme oranında azalmaların olduğu belirlenmiştir. Özellikle taramalı mikroskop görüntülerinde, tohum kabuğundaki hücrelerde tuz dozlarının artmasıyla birlikte büzüşmelerin arttığı ve hücre genişliğinde azalma olduğu görülürken, domates tohumlarının tüylerinde ise ayrıca azalmalar olduğu görülmüştür.
Referanslar
Abeed, A. H., AL-Huqail, A. A., Albalawi, S., Alghamdi, S. A., Ali, B., Alghanem, S. M., ... & El-Mahdy, M. T., 2023. Calcium nanoparticles mitigate severe salt stress in Solanum lycopersicon by instigating the antioxidant defense system and renovating the protein profile. South African Journal of Botany, 161, 36-52.
Ali, U., Ullah, S., Nafees, M., 2023. Resistance induction in chickpea (Cicer arietinum L.) against salinity stress through biochar as a soil amendment and salicylic acid-induced signaling. Gesunde Pflanzen, 1-13.
Al-Maskri, A.Y., Khan, M.M., Iqbal M.J., Abbas, M., 2004. Germinability, vigour and electrical conductivity changes in acceleratedly aged watermelon (Citrullus lanatus T.) seeds. Journal of Food, Agriculture and Environment, 2(3-4), 100-103.
Amjad, M., Akhtar, J., Murtaza, B., Abbas, G., & Jawad, H., 2016. Differential accumulation of potassium results in varied salt-tolerance response in tomato (Solanum lycopersicum L.) cultivars. Horticulture, Environment, and Biotechnology, 57, 248-258.
Arslan, M., Aydınoğlu, B., 2019. Tuzluluk (NaCl) stresinin mürdümükde (Lathyrus sativus L.) çimlenme ve erken fide gelişme özelliklerine etkisi. Akademik Ziraat Dergisi, 7(1), 49-54.
Aydın, İ., 2015. Tuz stresinin bazı kültür bitkilerinde çimlenme ve fide gelişimi üzerine etkileri. Muş Alparslan Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 3(2).
Benlioğlu, B., Özkan, U., 2015. Bazı arpa çeşitlerinin (Hordeum vulgare L.) çimlenme dönemlerinde farklı dozlardaki tuz stresine tepkilerinin belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 24(2), 109-114.
Çalışkan, Ü., 2009. Bazı önemli yazlık sebzelerin çimlenme aşamasında Cd, Cr, Ni ve Pb’a tepkisi. Yüksek lisans tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş, Türkiye.
Carvalho, R. F., Piotto, F. A., Schmidt, D., Peters, L. P., Monteiro, C. C., & Azevedo, R. A., 2011. Seed priming with hormones does not alleviate induced oxidative stress in maize seedlings subjected to salt stress. Scientia Agricola, 68, 598-602.
Duncan, D. B., 1955. Multiple range and multiple F test. Biometrichs, 11(1), 1-42.
Dadaşoğlu, E., Ekinci, M., 2013. Farklı sıcaklık dereceleri, tuz ve salisilik asit uygulamalarının fasulye (Phaseolus vulgaris L.) tohumlarında çimlenme üzerine etkisi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 44(2), 145-150.
Dere, S., 2021. Domateste (Solanum lycopersicum) Farklı Tuz Konsantrasyonu Ön Uygulamalarının Çimlenme ve Fide Gelişim Parametrelerine Etkileri. Journal of the Institute of Science and Technology, 11(özel sayı), 3324-3335.
Dutta, B., Datta, A., Dey, A., Ghosh, A. K., Bandopadhyay, R., 2023. Establishment of seed biopriming in salt stress mitigation of rice plants by mangrove derived Bacillus sp. Biocatalysis and Agricultural Biotechnology, 48, 102626.
Faizan, M., Bhat, J. A., Chen, C., Alyemeni, M. N., Wijaya, L., Ahmad, P., Yu, F., 2021. Zinc oxide nanoparticles (ZnO-NPs) induce salt tolerance by improving the antioxidant system and photosynthetic machinery in tomato. Plant Physiology and Biochemistry, 161, 122-130.
Gou, T., Chen, X., Han, R., Liu, J., Zhu, Y., Gong, H., 2020. Silicon can improve seed germination and ameliorate oxidative damage of bud seedlings in cucumber under salt stress. Acta Physiologiae Plantarum, 42, 1-11.
Kibar, B., Şahin, B., Kıemde, O., 2020. Effects of Different Salt and Putrescine Applications on Germination and Seedling Growth in Bean (Phaseolus vulgaris L.). Journal of the Institute of Science and Technology, 10(4), 2315-2327.
Leon, V., Rabier, J., Notonier, R., Barthelemy, R., Moreau, X., Bouraïma-Madjèbi, S., Pineau, R., 2005. Effects of three nickel salts on germinating seeds of Grevillea exul var. rubiginosa, an endemic serpentine proteaceae. Annals of Botany, 95(4), 609-618.
Li, C. X., Feng, S. L., Yun, S., Jiang, L. N., Lu, X. Y., Hou, X. L., 2007. Effects of arsenic on seed germination and physiological activities of wheat seedlings. Journal of Environmental Sciences, 19(6), 725-732.
Merino, D., Iglesias, M. J., Mansilla, A. Y., Casalongué, C. A., Alvarez, V. A., 2021. Fighting against plant saline stress: Development of a novel bioactive composite based on bentonite and L-proline. Clays and Clay Minerals, 69(2), 232-242.
Öztürk, E., Akaya, H., Sezer, İ., 2021. Şeker mısırda çimlenme ve erken fide gelişimi döneminde tuz stresine karşı salisilik asit ön uygulamasının etkisi. Journal of the Institute of Science and Technology, 11(4), 3213-3221.
SAS, 2018: SAS/Stat Software Hangen and Enhanced. SAS Institute Incorporation, Cary, NC.
Sembada, A. A., Maki, S., Faizal, A., Fukuhara, T., Suzuki, T., Lenggoro, I. W., 2023. The role of silica nanoparticles in promoting the germination of tomato (Solanum lycopersicum) seeds. Nanomaterials, 13(14), 2110.
Soysal, A. Ö. Ş., Demirkol, G., Önal, Ö., Arıcı, Y. K., Acar, Z., Yılmaz, N., 2021. Tuz stresinin tek yıllık çim (Lolium multiflorum L.)’de çimlenme ve fide gelişim özelliklerine etkisi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 8(2), 301-307.
Wu, L., Huo, W., Yao, D., Li, M., 2019. Effects of solid matrix priming (SMP) and salt stress on broccoli and cauliflower seed germination and early seedling growth. Scientia Horticulturae, 255, 161-168
Yesilova, A., Denizhan, E., 2016. Modeling mite counts using poisson and negative binomial regressions. Fresenıus Envıronmental Bulletın, 25(11), 5062-5066.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 EJONS Uluslararası Matematik, Mühendislik ve Doğa Bilimleri Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
