Gaslighting ve Psikolojik Yaklaşım
Gaslighting and Psychological Approach
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.13906895Anahtar Kelimeler:
gaslighting, manipülasyon, istismar, psikolojik yaklaşımÖzet
Gaslighting kavramı hedef kişinin akıl sağlığını, kendi bakış açısını, duygularının doğruluğunu ve meşruiyetini sorgulamasını, çelişkiye düşmesini ve şüphe duymasını amaçlayan bir istismar türüdür. Son yıllarda giderek popülarite kazanan bu kavram genellikle romantik ilişkiler bağlamında ele alınmaktadır. Ancak artan bilimsel çalışmalar gaslightingin herhangi bir sosyal çevrede (akran aile üyesi, ebeveyn), işyerlerinde (iş arkadaşı, yönetici) veya tıbbi bir alanda varlığını ortaya koymaktadır. Gaslighting hedef kişide kafa karışıklığı, özgüven kaybı, kişinin zihinsel istikrarının belirsizliğine yol açabilir. Sistematik ve uzun süreli manipülasyonlarda kişinin aşırı tetikte olmasına, kişisel ve sosyal alanlardan geri çekilmesine, kaygı, keder, suçluluk duygusu yaşamasına neden olabilmektedir. Gaslighting, Tramva sonrası stres bozukluğuna (TSSB) kişide kabuslar, uykusuzluk, depresyon, intihar düşünceleri sık sık öfke patlamaları ve anhedoniye neden olabilmektedir. Bu konuda bireylere gerekli psikolojik desteğin sunulması oldukça önemlidir. Bu derlemede gaslighting davranışını ve etkilerini açıklamak, gaslighting davranışlarının zorlu karmaşıklıklarını değerlendirmek ve literatürde yapılar araştırmaları bir araya getirmek amaçlanmıştır.
Referanslar
Abramson, K. (2014). “Turning up the Lights on Gaslighting”, Philosophical Perspectives, (28)
Akiş, A. D. & Öztürk, E. (2021). Patolojik Narsisizm: Duygusal İstismar ve "Gaslighting" Perspektifinden Kapsamlı Bir Değerlendirme. Artuklu İnsan ve Toplum Bilim Dergisi, 6 (2), 1- 31.
American Psychological Association, Erişim tarihi 07.06.2024
Calef, V. & Weinshel, E. M. (1981). Some clinical consequences of introjection: Gaslighting. The Psychoanalytic Quarterly, 50(1), 44-66.
Carter, C.R. (2022).Gaslighting: ALS, anti-Blackness, and medicine. Feminist Anthropology, (3) 235-245.
Christensen M. & Evans-Murray A. (2021). Gaslighting in nursing academia: A new or established covert form of bullying? Nurs Forum.56(3):640-647.
Clark, Cynthia M. PhD, RN, ANEF, FAAN; Landis, Tullamora T. PhD, RN; Barbosa-Leiker & Celestina Doktora (2021). National Study on Faculty and Administrators' Perceptions of Civility and Incivility in Nursing Education 46(5):s 276-283.
Çabuk B. & Kumova F. (2024). Gaslighting Olgusunun Sosyodemografik Faktörler ve Kişilik Eğilimleri Bağlamında İncelenmesi,İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi,(23)212-236.
Çetinkaya, D. N., & Akgül Gök, F. (2024). Feminist Sosyal Hizmet Bakışından Evlilik İlişkilerini Konu Alan Filmlerde Gaslıghtıng İncelemesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 23(89), 69-80.
Gaslight.” Merriam-Webster.com Sözlüğü, Merriam-Webster, https://www.merriam-webster.com/dictionary/gaslight. Erişim tarihi 8 Ekim 2024.
Hightower, E. (2017). An exploratory study of personality factors related to psychological abuse and gaslighting (Doctoral dissertation, William James College).
Howard V. (2019). Recognising Narcissistic Abuse and the Implications for Mental Health Nursing Practice, Issues in Mental Health Nursing, 40(8), 644-654.
Johnson V.E., Nadal K.L., Sissoko D.R.G, King R.(2021). "It's Not in Your Head": Gaslighting, 'Splaining, Victim Blaming, and Other Harmful Reactions to Microaggressions. Perspect Psychol Sci.16(5):1024-1036.
Kukreja P &Pandey J.(2023). Workplace gaslighting: Conceptualization, development, and validation of a scale. Front Psychol(30),14
McGregor, J. & McGregor, T. (2014). The sociopath at the breakfast table: Recognizing and dealing with antisocial and manipulative people. Hunter House, Inc. Alameda, CA.
Nazir, T., & Özçiçek, A. (2022). Gaslighting: İki Yüzlü Bir Duygusal İstismarla Yüzleşmek. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(3), 241-250.
Roberts, J. C., Wolfer, L., & Mele, M. (2008). Why victims of intimate partner violence withdraw protection orders. Journal of Family Violence, 23(5), 369-375
Sarkis, S. (2018). Gaslighting: How to recognize manipulative and emotionally abusive people-and break free. Hachette UK.
Simon, G. (2010), In sheep’s clothing: Understanding and dealing with manipulative people. Little Rock, AR: Parkhurst Brothers, Inc.
Smith, M.E. (2007). Self-deception among men who are mandated to attend a batterer intervention program. Perspect Psychiatr Care, 43(4):193–203.
Stark, Cynthia A. (2019). Gaslighting, Misogyny, and Psychological Oppression. The Monist 102 (2):221-235.
Stern, R., (2007). The gaslight effect: how to spot and survive the hidden manipulations others people use to control your life. Newyork: Morgan Road Book.
Sweet, PL (2019). Gaslighting'in Sosyolojisi. Amerikan Sosyoloji Dergisi , 84 (5), 851-875.
Şenyuva, G., & Yavuz, M. F. (2024). Karanlık Üçlü Kişilik Örüntüleri Ve Psikolojik Manipülasyon Arasındaki İlişkinin Değerlendirmesi-İstanbul Örneklemi. Kıbrıs Türk Psikiyatri Ve Psikoloji Dergisi, 6(3), 223-231.
Wagers, S.M. (2015). Deconstructing the ‘power and control motive’: Moving beyond a unidimensional view of power in domestic violence. Partner Abuse, 6(2), 230–242.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Journal on Mathematic, Engineering and Natural Sciences (EJONS)
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
