İş Kazalarının Önlenmesinde Kaza Sebep Teorilerinin Önemi
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.10814620Anahtar Kelimeler:
İş Kazası, İş Güvenliği, Kaza Sebep Teorileri, İnsan hatasıÖzet
İş sağlığı ve Güvenliği (İSG) kavramı, günümüzde yaşanan teknolojik gelişmeler ve rekabetin artan etkisiyle çalışma hayatında çok daha önemli hale gelmiştir. İnsanın yaşama hakkı çerçevesinde çalıştığı iş ortamında tehlikelerin önlenmesinde, risklerin ortadan kaldırılmasında veya oluşabilecek zararların etkisinin en aza indirilmesine ilişkin her türlü çalışma İSG kapsamında yer almaktadır. Uluslararası mevzuatta genel olarak iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tedbirler, işten kaynaklı tehlikelerin önlenmesi ve işin çalışanlara uyumlu hale getirilmesini ön plana çıkarılmaktadır. Bu çerçevede iş kazalarının önlenmesine yönelik yapılan araştırmalar işletmelerde öncelikle kaza sebeplerinin belirlenmesine dikkat çekmektedir. Çünkü iş kazalarına yönelik sorunların çözümü için geliştirilen bilimsel yaklaşımlar, sadece tanımlanmış durumlar için mümkün olup, sağlıklı ve güvenli çalışma ortamlarının oluşturulmasında kaza sebeplendirme yaklaşımları önem arz etmektedir.
Bu çalışmada, öncelikle iş hayatında sıklıkla karşılaşılan iş kazası kavramına genel olarak değinilmiş olup, daha sonra kazaların sebeplerini açıklamak amacıyla çalışanlara odaklanarak geliştirilmiş teoriler üzerinde durulmuştur. Bu teoriler kapsamında; Domino, Kaza/Olay, İnsan Faktörleri, Epidemiyoloji, Sistem ve Kombinasyon Teorilerine yer verilerek, çalışma hayatında insan kaynaklı iş kazalarının önemi vurgulanmıştır. Bu çalışma ile iş kazalarının önlenebilmesi açısından kaza sebep teorilerinin ve İSG prensiplerinin önemine teorik olarak değinilerek, çalışanlarda iş güvenliği bilincinin oluşturulmasına dikkat çekilmek istenmiştir.
Referanslar
Aslanoğlu, O. (1991). İş kazalarında ilk yardım, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği
Sempozyumu, 4-10 Mayıs 1991, Ankara.
Colling, D. A., (1990). Industrial Safety: Management & Technology, Prentice Hall, Englewood Cliffs, NJ.
Dizdar, E. N. (2001). Kaza Sebeplendirme Yaklaşımları, Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi,
Temmuz sayısı, s.26-31.
Erdem, M.S., Tüzemen, Ş., Yavuzkan, G., Köseoğlu, N., Ayadı, Y. ve Taghizadehalvandi, M. (2015). İnsan
Mühendisliğinde Pilotaj Hataları Ve / Veya Uçak Tasarım Problemleri Açısından Bir İnceleme: (İnsan
Hatalarının Önemi), Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi 3(3),s. 493-
Ergin, H. Ve Mergen, A. (2017). Hazır Giyim Mağazacılık Sektöründe İş Kazaları ve Çözüm Önerileri: Örnek Bir
Uygulama, Marmara Fen Bilimleri Dergisi, (1), s. 29-38.
Goetsch, D. L. (1993). Industrial Safety and Health: In the Age of High Technology, Macmillan Publishing
Company, USA.
Heinrich, H. (1959). Industrial accident prevention, 4th Ed., New York, McGraw-Hill.
Heinrich, H. W., Petersen, D.& Roos, N. (1980). Industrial Accident Prevention, McGraw-Hill, (5th Ed.), New York,
USA.
Hollnagel, E. (1993). Human Reliability Analysis Context and Control, Academic Press Inc., San Diego, USA.
ILO, 1983, Encyclopaedia of Occupational Safety and Health, ILO, Geneva.
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (2012). T.C. Resmi Gazete,28339, 30 Haziran 2012.
İşsever, H. (2010). İş Kazaları, Kaza Sebep Teorileri, Güler, M. Ve İşsever,H. (Ed.), İş Sağlığı ve Güvenliği(içinde),
(s. 167-194), İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Ders Notu.
Kılkış, İ. (2014). İş Sağlığı ve Güvenliği, Dora Yayınları, Bursa.
Kurt, M. (1993). İş Kazalarının Ergonomik Analizi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış
Doktora Tezi, Ankara.
Meister, D. (1987). Behavioural analysis and measure ment methods, Wiley, New York, USA. Oborne, D., 1995.
Rasmussen, J. (1985). Trends in human reliability analy sis, Ergonomics, 28(8), 1185-1195.
Rasmussen, J., Duncan, K.,& Leplat, J. (1987). New technology and human error, Wiley&Sons, New York.
Sabancı, A. Ve Sümer, S.K. (2015). Ergonomi, Nobel Yayıncılık, Ankara.
Sanders, J. (1983). On the nature and source of human error, Proceedings of the Second Symposium on Aviation
Psychology, Columbus, OH: Ohio State University, USA. 27.
Sanders, M. S. & McCormick, E. (1993). Human Factors in Engineering and Design, McGraw-Hill Inc., Seventh
Edition, Singapore.
Sanders, M. & Shaw, B. (1988) Research to determine the contribution of system factors in the occurrence of
under ground injury accidents, Pittsburgh.
Seber, V. (2012) İşçi Sağlığı ve İş Güvenliğinde Risk Analizleri Nasıl Yapılır?, Elektrik Mühendisliği Dergisi, Sayı 445,
s.30-34.
Selek, H. S.(2016). İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) Temel Konular, Seçkin Yayınevi, Ankara.
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (2006). T.C. Resmi Gazete, 26200, 16 Haziran 2006.
Tanır, F. (2010). İş Kazaları ve Kaza Sonrası Süreçler, Güler, M. Ve İşsever, H. (Ed.), İş Sağlığı ve Güvenliği (içinde),
(s. 195-224), İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Ders Notu.
Telman, N., Önen, L. Ve Özgeldi, M. (2015). Psikolojide İş Sağlığı İş Güvenliği, Nobel Yayınevi, Ankara.
Tufan, B. (1994). Göçmen İşçilerde İş Kazaları, SSK Yayın No: 556, Mayıs.
Ünsar, A.S. (2004). İş Kazaları Ve Örgütsel Verimlilik, Verimlilik Dergisi, (3), s.89-102.
Yahnioğlu, N., (2017). İş Sağlığı ve Güvenliği Bilinci, https://slideplayer.biz.tr/slide/10220257/, Erişim Tarihi:
01.2024
Yılmaz, A.İ. (2013). İş Sağlığı ve Güvenliğinde Kaza Zinciri Teorisinin Önemi ile Açık İşletmelerdeki Tehlikeli Hareket
ve Tehlikeli Durumlar, Yer Altı Kaynakları Dergisi, 2 (3), s. 27-39.
Yılmaz, G. (2009). İş Kazalarının Nedenleri ve Maliyeti, Mühendis ve Makina Dergisi, 50 (592), s.27-32.
https://eforosgb.com/is-kazalarinda-domino-etkisi-teorisi/, Erişim Tarihi: 16.01.2024
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Journal on Mathematic, Engineering and Natural Sciences (EJONS)
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
