Fonksiyonel Bir Ürün Olan Alıç (Crataegus spp.) Potansiyelinin Belirlenmesi
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.14227631Anahtar Kelimeler:
Alıç, Crataegus, FaydalarıÖzet
Anadolu, birçok endemik bitkinin doğal olarak yetiştiği ve bitki çeşitliliği açısından zengin olduğu, aynı zamanda alıç gibi tıbbi ve yabani birçok türe de ev sahipliği yaptığı bilinmektedir. Kültüre alınmış ve ticari olarak yetiştiriciliği yapılan birçok meyve ile beraber ayrıca yöre halkı tarafından çok sık kullanılan yabani meyve türleri, doğal ortamlarından toplanarak çok farklı amaçlarda değerlendirilmektedir. Bu yabani meyve türleri içinde öne çıkan en önemli türlerinden biri de alıçtır. Crataegus cinsi Rosaceae ailesine ait olan alıç, dünya çapında yaklaşık 1000 türü kapsamakta olup Çin, ABD, Fransa, Büyük Britanya ve Meksika dahil olmak üzere Kuzey Yarımküre'deki birçok ülkede yaygın olarak yetişir. Alıç eski çağlardan günümüze kadar hala, hem ülkemizde hem de dünyada geleneksel tıpta yaygın olarak kullanılması nedeniyle, bu cinsin bitkileri önemli bir gelişme potansiyeline sahiptir. Alıç meyveleri, çiçekleri ve yaprakları da dahil olmak üzere çeşitli kısımlarında bulunan besin maddeleri ve faydalı biyoaktif bileşikler açısından zengin olup A, C, E, K ve B grubu vitaminleri de içerir. Bu nedenle alıç, geleneksel tedavi için umut vadeden bir hammaddedir. Bu çalışmada, insan sağlığı acısından ne kadar önemli olduğu ve çok farklı şekillerde değerlendirilme imkanı olduğu halde, alıç yetiştiriciliğine gereken ilginin gösterilmediğine dikkat çekmek ayrıca alıcın tıpta ve gıda sektöründeki uygulamaları hakkında bilgi vererek daha ileri çalışmalar için teorik bir temel oluşturmak amaçlanmıştır.
Referanslar
Aydemir, M. (2022). Kara ve Demiryolları Ağaçlandırılmasında Sürdürülebilirlik Açısından Alıç’ın (Crataegus spp.) Kullanılması. Gaziosmanpasa Journal of Scientific Research ISSN: 2146-8168 Cilt/Volume : 11 Sayı/Number: 3
Banderas-Tarabay JA., Cervantes-Rodríguez M., Méndez-Iturbide D. (2015) Biological properties and antioxidant activity of hawthorn Crataegus mexicana. J Pharmacogenomics Pharmacoproteomics. https://doi.org/10.4172/2153-0645.1000153
Basu, SK., Thomas, JE., Acharya, SN. (2007). Prospects for growth in global nutraceutical and functional food markets: a Canadian perspective. Australian Journal of Basic and Applied Sciences, 1(4), 637-649.
Bayazıt, S., Gündüz, K., Sezgin, E.Ö., Çalışkan, O. (2018). Hatay ili alıç yetiştiriciliğinin mevcut durumu ve geleceği. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 35, 258-263. https://doi.org/10.13002/jafag4508
Blumenthal, M. (1998). The complete German commission E monographs. Therapeutic guide to herbal medicines.
Brinkman, KA., Johnson, WG., Dry Branch, G. (1974). Sambucus L. CS Schopmeyer (Teknik Koordinatör), Seeds of woody plants in the United States, 754-757.
Campos, B. (2019). Biyoaktif bileşikler: Sağlık yararları ve potansiyel uygulamaları Elsevier.
Chang, Q., Zuo, Z., Harrison, F., Chow, MS. (2002). Hawthorn. J. Clinic. Pharmacol, 42 (6), 605–612. doi:10.1177/00970002042006003
Chen, L., Lu, Y., Xu, S., Xin, Y. (2008). Study on triterpene acids in Crataegus pinnatifida fruit. Lishizhen Med. Materia Medica Res. 19 (12), 2909–2910. doi:10.3969/j.issn.1008-0805.2008.12.038
Craft, BR., Melcher, G. & Langston, E. (1996). Mayhaws: A guide to orchard production and propagation. G. Melcher.
Cupp MJ., Annonn J. (2000). Alıç İçinde: Toxicology and clinical pharmacology of herbal products. Totowa (NJ): Humana Press, (2000) : 253–8
Çalışkan O., Bayazit S., Gündüz, K. (2016) Türkiye’de alıç yetiştiriciliği. I. Ulusal Alıç Çalıştayı, 4-5 Kasım, Malatya.
Dalli, E., Colomer, E., Tormos, MC., Cosin-Sales, J., Milara, J., Esteban, E. & Sáez, G. (2011). Crataegus laevigata reduces neutrophil elastase and has a hypolipidemic effect: A randomized, double-blind, placebo-controlled study. Phytomedicine, 10.1016/j.phymed.2010.11.011
Daniele, C., Mazzanti, G., Pittler, MH at al. Crataegus Spp. Adverse Event Profile Drug-Safety. 29, 523–535 (2006). https://doi.org/10.2165/00002018-200629060-00005
Dirlik, S., Eser, Y. (2021). Crataegus monogyna ve Crataegus azarolus türlerinde morfolojik fidan özellikleri. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi ISSN:2146-1880, e-ISSN: 2146-698X Yıl: 2021, Cilt: 22, Sayı:1, Sayfa: 103-108
Dirr, M., & Heuser, CW. (1987). The reference manual of woody plant propagation (p. 239). Athens, GA: Varsity Press.
Duan, Z., Wang, S., Pang, X., Zhang, J., Zhao, Y., Zheng, X., at al. (2021). Terpenoids from Chinese hawthorn leaves. China J. Chin. Materia Medica 46 (11), 2830–2836. doi:10.19540/j.cnki.cjcmm.20210222.601
Dubey, NK, Kumar, R. & Tripathi, P. (2004). Global promotion of herbal medicine: India's opportunity. Current science, 86 (1), 37-41.
Edwards, JE., Brown, PN., Talent, N., Dickinson, TA., Shipley, PR. (2012). Review of the chemistry of the genus Crataegus. Fitokimya, 10.1016/j.phytochem.2012.04.006
Galle, F C. (1987). Azaleas: Revised and enlarged edition (p. 290). Portland: Timber Press.
García-Mateos, R., Emmanuel, IE., Raúl, NA. (2013). Antioxidant compounds in hawthorn fruits (Crataegus spp.) of Mexico, Revista Mexicana de Biodiversidad, Volume 84, Issue 4, Pages 1298-1304, ISSN 1870-3453, https://doi.org/10.7550/rmb.35675.
Gazioğlu, Rİ. (2000). Van Yöresinde Yetişen Alıçlar. Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
Gökbunar, L. (2007). Alıç (Crataegus sp.)'ın in vitro mikroçoğaltımı.
Guo, D., Mitchell, R J., Withington, J M., Fan, PP., & Hendricks, JJ. (2008). Endogenous and exogenous controls of root life span, mortality and nitrogen flux in a longleaf pine forest: root branch order predominates. Journal of Ecology, 96(4), 737-745.
Hartmann, HT., Kester, DE., Geneve, RL, & Davies Jr, FT. (1997). Plant Production: Principles and Practices. Prentice-Hall Inc. New Jersey, ABD.
Hobbs, C. & Foster, S. (1990Hawthorn: a literature review. HerbalGram , 22 , 19-33.
Kadaş, Z., (2011). Alıç Sirkesinin Biyoaktif Özelliklerinin ve Metabolik Etkilerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans, Gıda Mühendisliği Bölümü, Agustos 2011, 78 sayfa
Kao, ES., Wang, CJ., Lin, WL., Yin, YF., Wang, CP., Tseng, TH. (2005) In vitro and in vivo anti-inflammatory potential of flavonoid contents from dried fruits of Crataegus pinnatifida. J Agric Food Chem. Ocak 26;53(2):430-6. doi: 10.1021/jf040231f. PMID: 15656684.
Kurzmann, M., Schimmer, O. (1996) Weissdorn. Dtsch Apoth Ztg 136:2759–2764.
Kültür, Ş. (2007). Medicinal plants used in Kırklareli province (Turkey). Journal of ethnopharmacology, 111(2), 341-364.
LAMBERT, J., J. SRIVASTAVA, AND N. VIETME-YER. (1997). Medicinal Plants: Rescuing a Global Heritage. The World Bank, Washington, DC. 355, Pharmacogn., 1: 1-14.
Li, F., Yuan, O., Rashid, F. (2009). Isolation, purification and immunobiological activity of a new water-soluble bee pollen polysaccharide from Crataegus pinnatifida Bge., Carbohydrate Polymers, Volume 78, Issue 1, Pages 80-88, ISSN 0144-8617,
Liu, Q. & Yang, Z. (2008). Comparison of total flavonoids of different purities from Folium Crataegi in terms of their antihyperlipidemia effect. Strait Pharm. J. 2, 23–25. doi:10.3969/j.issn.1006-3765.2008.02.011
Martin, A C., Zim, HS., & Nelson, AL. (1961). American wildlife & plants: a guide to wildlife food habits: the use of trees, shrubs, weeds, and herbs by birds and mammals of the United States. Courier Corporation.
Meng Cui, Lei Cheng, Zhongyu Zhou, Zemei Zhu, Yinglin Liu, Chaohai Li, Binbin Liao, Min Fan, Baozhong Duan, Traditional uses, phytochemistry, pharmacology, and safety concerns of hawthorn (Crataegus genus): A comprehensive review, Journal of Ethnopharmacology, Volume 319, Part 2, 2024, 117229, ISSN 0378-8741, https://doi.org/10.1016/j.jep.2023.117229.
Meriçli, AH., & Ergezen, K. (1994). Flavonoids of Crataegus tanacetifolia (Lam.) Pers.(Rosaceae), an endemic species from Turkey. Scientia Pharmaceutica, 62, 277-277.
Min, BS., Kim, YH., Lee, SM., Jung, HJ., Lee, JS., Na, MK., Lee, CO., Lee, JP., Bae, K. (2000). Crataegus pinnatifida'dan sitotoksik triterpenler. Arch Pharm Res. Nisan;23(2):155-8. doi: 10.1007/BF02975505. PMID: 10836742.
Morgenson, G. (1999). Kuzey Ovalarında Fide Üretimi. COMBINED MINUTES-INTERNATIONAL PLANT PRODUCERS ASSOCIATION (Cilt 49, s. 614-616). IPPS; 1998.
Mustapha, N.; Mokdad-Bzeouich, I.; Sassi, A.; Abed, B.; Ghedira, K.; Hennebelle, T.; Chekir-Ghedira, L. (2016). Immunomodulatory potencies of isolated compounds from Crataegus azarolus through their antioxidant activities. Tumour Biol. 37, 7967–7980.
Nas, MN. (2007). Prof. Dr. Mehmet Nuri Nas Kişisel Görüşü.
Nathan, M. (1999). Complete German Commission E monographs: Therapeutic guide to herbal medicines. Annals of Internal Medicine, 10.7326/0003-4819-130-5-199903020-00024
Nazhand, AH., Lucarini, M., Durazzo, A., Zaccardelli, M., Cristarella, S., Souto, S., Silva, A., Severino, P., Souto, EB. & Santini, A. (2020). Hawthorn (Crataegus spp.): An Updated Overview on Its Beneficial Properties. Forests. 11. 564. 10.3390/f11050564.
Newman, D J., & Cragg, GM. (2007). Natural products as sources of new drugs over the last 25 years. Journal of natural products, 70(3), 461-477.Payne, J. A., & Krewer, G. W. (1990). Mayhaw: a new fruit crop for the south.
Peng, Y., Lou, L.L., Liu, S.F., Zhou, L., Huang, XX., Song, SJ. (2016). Antioxidant and anti-inflammatory neolignans from the seeds of hawthorn. Bioorg. Med. Chem. Lett. 26, 5501–5506.
Prinz, S., Ringl, A., Huefner, A., Pemp, E. ve Kopp, B. (2007). 4′′′‐Asetilviteksin-2 ″‐O-ramnozid, izoorientin, orientin ve 8-metoksikamferol-3-O-glukozid, As markers for the differentiation of Crataegus monogyna and Crataegus pentagyna from Crataegus laevigata (Rosaceae). Chemistry and Biodiversity,4 (12), 2920-2931.
Rates, S M K. (2001). Plants as source of drugs. Toxicon, 39(5), 603-613.
Sezik, E., Yeşilada, E., Honda, G., Takaishi, Y., Takeda, Y., Tanaka, T. (2001). Türkiye'de Geleneksel Tıp 10: Orta Anadolu'da Halk Tıbbı. Etnofarmakoloji Dergisi. Cilt:75. S:95-115.
Shrauder, P A. (1977). Hawthorns/Crataegus spp. Southern Fruit Producing Woody Plants Used by Wildlife, 16, 12-18.
Simpson, B., Aryee, AN., Toldrá, F. (2019). By-products from agriculture and fishing: added value for food, feed, medicine and fuels. Wiley.
Tadić, V.M., Dobrić, S., Marković, G.M., Ðorđević, S.M., Arsić, I.A., Menković, N.R., Stević, T. (2008). Anti-inflammatory, Gastroprotective, Free-Radical-Scavenging, and Antimicrobial Activities of Hawthorn Berries Ethanol Extract. J. Agric. Food Chem. 56, 7700–7709.
Weiss, RF., Fintelmann, V. (2000). Herbal medicine. New York: Thieme Stuttgart.
Widrlechner, M. (1990). Trends influencing the introduction of new landscape plants.
Williamson, EM. (1983). British herbal pharmacopoeia, Bournemouth: British Herbal Medicine Association (BHMA) Publications.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Journal on Mathematic, Engineering and Natural Sciences (EJONS)
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.