TIP FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN TÜTÜN ÜRÜNLERİ KULLANIMI VE SİGARA BAĞIMLILIK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ

Özet

Tütün kullanımı önlenebilir ölüm nedenleri arasında ilk sırada yer almasının yanında ciddi bağımlılık potansiyeli nedeniyle en önemli halk sağlığı sorunlarından biridir. Bu çalışmada tıp fakültesi öğrencilerinin tütün ürünleri kullanımı ve sigara bağımlılık düzeylerinin belirlenmesi amaçlandı. Ekim-Kasım 2019 tarihlerinde yürütülen kesitsel tipteki çalışmanın evreni Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tıp Fakültesi’ndeki 756 öğrenciden oluşmaktadır. Örneklem büyüklüğü hesaplanmadan gönüllü öğrencilere tanımlayıcı özellikler, tütün ürünü kullanımı, Fagerström Nikotin Bağımlılık Testi (FNBT) ve tütünle mücadele hakkındaki ifadelere katılma durumuyla ilgili soruları içeren anket formu yüz yüze uygulandı. FNBT puanına göre 0-2 “çok hafif”, 3-4 “hafif”, 5 “orta”, 6-7 “yüksek” ve 8-10 “çok yüksek” düzeyde bağımlılık olarak sınıflandırıldı. Verilerin analizinde tanımlayıcı verilerde sayı ve yüzde, gruplar arası karşılaştırmalarda Ki-kare testi kullanıldı. İstatistiksel anlamlılık düzeyi p<0,05 olarak alındı. Çalışmaya katılan 471 öğrencinin %64,8’i kadın; %19,5’i 1.sınıf, %13,8’i 2.sınıf, %17,8’i 3.sınıf, %15,9’u 4.sınıf, %15,7’si 5.sınıf, %17,2’si 6.sınıftaydı. %46,9’u öğrenci evi, %36,7’si yurtta kalıyordu. Anne eğitim düzeyi %31,4’ünün ilkokul ve daha az, %21,2’sinin ortaokul, %22,7’sinin lise, %24,6’sının üniversite; baba eğitim düzeyi %9,6’sının ilkokul ve daha az, %11,9’unun ortaokul, %29,1’inin lise, %49,5’inin üniversiteydi. Öğrencilerin %37.2’si (n=175) tütün ürünlerinden herhangi birini şimdiye kadar en az bir kez kullandığını (%93,1’i sigara; %58,9’u nargile, %34,9’u sarma tütün, %26,3’ü puro/pipo, %24’ü elektronik sigara, %1,1’i enfiye), %16,3’ü (n=77) halen sigara içtiğini belirtti. Halen sigara içenlerin %63,6’sının çok hafif, %16,9’unun hafif, %3,9’unun orta, %10,4’ünün yüksek, %5,2’sinin çok yüksek derecede sigara bağımlısı olduğu saptandı. Öğrencilerin cinsiyeti, sınıfı, kaldığı yer, anne ve baba eğitim düzeyine göre sigara bağımlılık düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı fark yoktu (p>0,05). Sigara içenlerin %40,3’ü 16-18 yaşında başladığını (en küçük 10 yaş, en büyük 23 yaş) belirtti. Sigaraya başlamada ilk üç neden sırasıyla merak (%48,1), yakın arkadaşlarının içmesi (%39) ve arkadaş ısrarı (%18,2) idi. Sigara içenlerin %39’u bırakmayı istiyordu, %66,2’si bırakmayı denemişti. Tütün ürünlerinden birini en az bir kez kullananların %11,5’i halen nargile içtiğini, %1,7‘si halen elektronik sigara kullandığını ifade etti. Öğrencilerin %63,9’u çevresinde kapalı alanlarda sigara yasaklarına yeterince uyulmadığını, %63,5’i tıp öğrencilerinin diğer öğrencilere göre daha az sigara içtiği ifadesine katılmadığını, %69’u sağlık çalışanlarının halka açık alanlarda beyaz önlük, forma gibi resmi kıyafetleriyle sigara içmelerinin yasaklanması gerektiğini belirtti. Sonuç olarak tıp fakültesindeki öğrencilerin üçte birinin herhangi bir tütün ürünü kullandığı, %16,3’ünün halen sigara içtiği, sigara içen altı öğrenciden birinin (%15,6) yüksek/çok yüksek derecede sigara bağımlısı olduğu bulundu. Geleceğin hekimleri olan tıp öğrencilerinde yaygın olan tütün ürünleri kullanımı ve sigara bağımlılığından korunmaya yönelik farkındalığı artırıcı müdahaleler yapılması sağlanmalıdır.