COVİD-19 PANDEMİ SİNDE GECİKEN TIBBİ BAKIM SÜRECİNİN HASTALAR ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Özet

SARS-COV 2 salgını Aralık 2019 tarihinde Çinin Wuhan kentinde başlayarak hızla tüm dünyaya yayılmıştır. Bu salgın ile başlayan pandemi esnasında Covid-19 dışında hastalıkları olan kişilerin sağlık sistemi kaynaklarını korumak, sağlık tesisleriyle hasta temasını azaltmak ve aynı zamanda kişilerin kendi sağlıkları için hastalığın bulaşacağı endişesinden dolayı sağlık tesislerine ulaşmada güçlükler yaşanmıştır. Hastalık bulaştırma veya bulaşma gibi endişelerden dolayı Covid-19 dışı hastalıklara sahip bireylerin hastalıklarının daha çok ilerleyeceği, semptomlarının artacağı ve tedavilerinin uzamasına neden olacağı, morbitite ve mortalitenin artacağı endişesi tüm dünyada düşünülmektedir. Aynı zamanda tanısı konulmamış hastalıkların gösterdiği semptomlarda geciken tanı ve tedavi nedeni ile bireylerde uzayan şikayetler oluşturacaktır. Bu da bireylerin Covid-19 nedeni ile ortaya çıkacağı düşünülen “ikincil hasar” olarak nitelendirilen durum sonucu yaşam kalitesinin bozulmasına, tedavilerinin gecikmesi sonucu onarılamaz sonuçların ortaya çıkmasına neden olacaktır. Bu durumu derinliğine araştırmak amacıyla bu çalışmayı gerçekleştirdik. Bu çalışmada katılımcılara 11 demografik sorunun yanı sıra Covid-19 dışı hastalıklarının veya semptomlarının belirlenmesi ile ilgili ise 10 adet soru sorulmuştur. Ayrıca Covid-19 Korkusu Ölçeği ve Hastalık Algısı Ölçeği kullanılarak bireylerin Covid-19 pandemisi esnasında hastalıkları ile ilgili kişisel kontrol, tedavi kontrolü, hastalık tutarlılığı ve duygusal kontrolleri değerlendirilmiştir. Ölçekten elde edilen puan ortalamasına (17.30±5.68) göre katılımcıların Covid-19’a karşı orta düzeyde bir korku yaşadıkları görülmüştür. Ayrıca, hasta katılımcıların %72,9’u (n=94) Covid-19 döneminde hastalığının tanı ve/veya tedavisi için sağlık kuruluşlarına gitmekten korkmadığını belirtmiştir. Onların %55,0’ı (n=71) Covid-19 nedeni ile geciken tanı/tedavinin sağlık durumunu olumsuz etkilemeyeceğini düşündüğünü belirtmiştir. Ülkemizde hastaların sağlık hizmetlerinde ulaşımında güçlük yaşamamaları sevinç vericidir. Yine de uzayan pandeminin bitimi ile henüz tanısı konulamamış vakaların artış gösterebileceği, bu durumda da sağlık hizmetlerindeki yoğunluğun uzun bir süre devam edeceğini söyleyebiliriz.